Wartość darowizn wchodzących w substrat zachowku oblicza się według stanu z chwili dokonania darowizny, a według cen z chwili ustalania zachowku. Oznacza to, że w pierwszej kolejności należy ustalić, co dokładnie było przedmiotem darowizny, a następnie, ile ta darowizna byłaby aktualnie warta. Dla określenia wartości darowizny, a w konsekwencji i substratu spadku, nie będzie miało żadnego znaczenia to, że obdarowany wyzbył się części darowizny (np. w drodze sprzedaży).
Przykład:
- Pan Adam 7 lat temu uczynił darowiznę na rzecz swojego dalszego krewnego Pana Macieja. Przedmiotem darowizny było mieszkanie (o wartości 200.000 zł) oraz hektar ziemi rolnej (o wartości 40.000 zł). Pan Maciej po roku sprzedał hektar ziemi i wprowadził się do mieszkania.
- Darczyńca – Pan Adam zmarł kilka dni temu. Przez 7 lat wartość mieszkania wzrosła i wynosi obecnie 310.000 zł. Wzrosła również wartość ziemi rolnej, za którą Pan Maciej otrzymałby teraz ok. 70.000 zł.
- Tym samym, wartość darowizny, jaka weszłaby do substratu zachowku, wynosi 380.000 zł. W tym przypadku nie ma znaczenia to, że Pan Maciej zbyt kilka lat temu nieruchomość rolną oraz że wartość darowizny, na dzień jej dokonania, wynosiła tylko 240.000 zł.
Będąc w temacie darowizn, należy również zwrócić uwagę na to, że niektóre darowizny nie będą wliczane w substrat spadku. Dotyczy to:
- drobnych okolicznościowych darowizn (np. prezent ślubny)
- darowizn, które zostały dokonane na rzecz osób niebędących spadkobiercami, ani osobami uprawnionymi do zachowku, jeżeli od dnia dokonania darowizny, do dnia śmierci spadkodawcy upłynęło więcej niż 10 lat,
- darowizn dokonanych przed zawarciem małżeństwa, jeżeli zachowek jest obliczany dla małżonka,
- darowizn dokonanych na więcej niż 300 dni przed narodzinami zstępnego, jeśli zachowek jest obliczany dla tego zstępnego.